Dün, Dersim 38 tanığı Sılo Qız’ın Hakk’a yürümesinin 1. yılıydı. Sılo Qız, Dersim’deki Alevi inancının ritüelleri ve 1938’de Dersim Katliamında yaşanan acıları besteleyerek, ağıtlarını tüm bölgeye taşıyan kişi olarak biliniyor.
Dersim 38 katliamında tüm yakınlarını kaybeden ve keman çaldığı için “Bizi eğlendirir bunu öldürmeyelim” diyerek katledilmemişti.
Dersim Milli Köyü’nde tek başına yaşıyordu Sılo Qız. Dersim’deki Alevi inancının ritüelleri ve 1938’de Dersim Katliamı’nda yaşanan acıları besteleyerek, ağıtlarını tüm bölgeye taşıyan kişi olarak biliniyor.
104 yaşında Hakk’a yürüyen Sılo Qız, Milli Köyü’nde toprağa sırlanmıştı.
SILO QIZ İÇİN KİM NE SÖYLEDİ?
NURETTİN ASLAN: Silo Qız (Apo Sıleman) kadim toprakların büyük ozanı... Acılar içinde geçti yüz dört senesi. Kemanının tellerine yükledi Dersim'in acısını. Dudaklarından dökülen ağıtlar ile büyük kırımın unutulmamasının sözcüsü oldu. Apo Sıleman Dersimlinin susmayan çığlığıydı. Bir memleketi daha da büyüten ozanlarıdır. Anısına hürmet ile.. Yerin Gülüstan olsun Apo Sıleman...
FERHAT TUNÇ: Dersim 1938 trajedisine yakılan ağıtlarla geçen bir ömür... İnsanı büyüleyen sesi ve yanından hiç ayırmadığı kemanıyla yediden yetmişe biz Dersimlilerin ‘Ap Sılemanı’ idi. Ap Sılema bir yıl önce bugün 104 yaşında hayata gözlerini yumdu. Bu büyük Dersim ozanını hakka yürüyüşünün birinci yıldönümünde saygı ve minnetle anıyoruz. Kılamlarını dinleyerek büyümüş olduğumuz Sılo Qız, doğup büyüdüğü o kutsal Dersim toprağından hiç kopmadı. 104 yaşında son nefesini verdiği o topraklarda, doğup büyüdüğü Jelê Dağı’nın eteklerindeki Millan köyünde sonsuz uykusunda şimdi.
DERSİM ARAŞTIRMALARI MERKEZİ: 1938 de kemanı sayesinde kıyımdan kurtulan Sılo Qız, aynı kemanıyla otuz sekiz ağıtlarını damıttı bize. Dersim'in ulu sedası, dengbej Sılo Qız’ı ölümünün 1. yılında saygıyla anıyoruz. Werte gul nur de bımane, Apo Sıleman...
NESİMİ ADAY: Dersim 38’de subaylardan biri; elinde keman olan Sılo Qız için, “Bunu öldürmeyin, kalsın, askeri eğlendirir” demiş ve onu yapayalnız, çarenin tükendiği o kanlı düğünün ortasına bırakmış. Bir yıl önce, 105 yaşında göçüp gidene dek acılarını tekrar tekrar kemanına inledi.
SILO QIZ KİMDİR?
Sılo Qız, Dersim’de yaşayan, yüz yaşını aşkın ünlü bir söz ve keman ustasıdır. Henüz beş yaşındayken babasından keman çalmayı öğrenir. Bir süre sonrada söylemeye başlar. Halkın yaşadığı acıları, sevinçleri, yaşanılan olayların hikayelerinden yola çıkarak doğaçlama usulüyle müziğe aktarır. Platonik aşklarla sevdiği kadınlar için de sayısız sevda türküleri söyler. Müziğini genellikle köy düğünlerinde ve taziyelerde icra eder. 1938 Dersim isyanının canlı tanığı olan Sılo Qız direnişi ve sonrasında gelişen katliamı destansı ağıtlarla dile getirir.
